Warning: mkdir() [function.mkdir]: No such file or directory in /includes/Core/AdoDB/adodb5/adodb.inc.php on line 1735

Warning: mkdir() [function.mkdir]: No such file or directory in /includes/Core/AdoDB/adodb5/adodb.inc.php on line 1735

Warning: mkdir() [function.mkdir]: No such file or directory in /includes/Core/AdoDB/adodb5/adodb.inc.php on line 1735
Europejskie Centrum Solidarności

ZJAZD. KOMUNIKACJA IDEI | wystawa czasowa
wernisaż
| 28 sierpnia 2021, sobota, godz. 13.30
miejsce
| galeria Trap
wstęp
| wolny

Gdańsk stał się stolicą kraju, a hala Olivia parlamentem, gdy zjechało 896 demokratycznie wybranych delegatów z całej Polski. Podczas I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” reprezentowali oni 9,5-milionowy niezależny od komunistycznych władz ruch społeczny.
Dołączyło do nich wielu związkowców z wolnego świata – Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanady, Włoch, Francji, Szwecji i Szwajcarii. To było wielkie święto demokracji i wolnych mediów, pierwsze takie wydarzenie po II wojnie światowej za żelazną kurtyną. W całym Trójmieście odbywały się niezależne imprezy artystyczne – wystawy malarstwa, grafiki i fotografii. Powstała pierwsza wolna telewizja.
I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” obradował w dniach 5–10 września i 26 września – 7 października 1981 roku. Kolejny zjazd odbył się dopiero po dziewięciu latach.

Opowiadamy o tym, w jaki sposób delegaci zjazdowi – zamknięci w hali Olivia niczym w kapsule – komunikowali się ze sobą wzajemnie i światem zewnętrznym. Przywołujemy symbole graficzne. I opowiadamy o roli wolnych mediów, pierwszej niezależnej telewizji Video Studio Gdańsk oraz wsparciu dla wolności słowa, jakie nadeszło od związkowców wolnego świata.

A teraz przedsmak. Historia jednej flagi.

FLAGA Z KOMUNIKATEM
DLA NASTĘPNEGO POKOLENIA

– Czy możesz odebrać z lotniska księdza z Ameryki? – młodziutka Grażyna Czerny usłyszała od Janusza Onyszkiewicza z Solidarności. Cieszyła się zaufaniem i znała język angielski, a więc doskonale nadawała się na przewodniczkę gościa I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”.
Księdzem zza oceanu okazał się 65-letni George G. Higgins, zwany „księdzem robotników”, duchowny rzymskokatolicki, a jednocześnie aktywista na rzecz związków zawodowych i praw człowieka.

W hali Olivia kapłan wygłosił gorąco przyjętą przemowę. „Dobre słowo od amerykańskich robotników” nagrodzono gromkimi brawami. Odprawił też mszę dla delegatów zjazdowych. Otrzymał od związkowców flagę Solidarności z autografami uczestników zjazdu. Miała być za oceanem dowodem istnienia Solidarności na wypadek upadku ruchu. Obawy przed wkroczeniem wojsk radzieckich do Polski były duże. Drugą flagę kapłan miał przekazać Lane’owi Kirklandowi, przewodniczącemu Amerykańskiej Federacji Pracy–Kongresu Organizacji Przemysłowych, który nie przybył na zjazd, bo władze Polski odmówiły mu wizy.

Ks. Higgins bezpiecznie wrócił do domu, a Grażyna Czerny stała się przedmiotem zainteresowania służb. Aresztowana w stanie wojennym zeznawała w Pałacu Mostowskich. Historia ojca, żołnierza wyklętego, i jego braci, żołnierzy spod Monte Casino, nie ułatwiały sprawy.
W październiku 1983 roku Grażyna Czerny uciekła z Polski. Na lotnisku w Nowym Jorku czekał na nią ks. Higgins. W zaufaniu powierzył jej zjazdową flagę, wierząc, że przetrwa do następnego pokolenia, a kiedyś wróci do Polski. I tak, oprawiona w białą ramkę, flaga stała się pierwszym wyposażeniem nowego domu Grażyny Czerny w Los Angeles.
– Przez lata morze łez wylałam, patrząc na nią – mówi.

W 2017 roku Grażyna Czerny zdecydowała, że flaga wróci do Polski. Jako depozyt znalazła się w zbiorach Europejskiego Centrum Solidarności.
Prezydent Stanów Zjednoczonych Bill Clinton odznaczył ks. George’a G. Higginsa Medalem Wolności w uznaniu jego zasług dla ruchu robotniczego i sprawiedliwości społecznej. Katolicy z diecezji Davenport w stanie Iowa przyznali mu Nagrodę Pokoju i Wolności „Pacem in terris”, obok m.in. pastora Martina Luthera Kinga i Lecha Wałęsy.
W 2002 roku kapłan zmarł w wieku 86 lat. Grażyna Czerny nadal mieszka za oceanem.

współpraca
/ Video Studio Gdańsk

zespół kuratorski / Monika Krzencessa-Ropiak, Agnieszka Bacławska-Kornacka
produkcja / Monika Krzencessa-Ropiak, Agnieszka Bacławska-Kornacka, Iwona Kwiatkowska, Ewa Konkel, Karolina Lejczak-Pastuszka, Adam Cherek, Adam Czubaszek, Sylwia Bruna
konsultacja historyczna / Przemysław Ruchlewski, Konrad Knoch, Jakub Kufel
autorzy fotografii użytych w animacji / Zbiory ECS: Zygmunt Błażek, Leszek Biernacki, Anna Beata Bohdziewicz, Sławomir Fiebieg, Paweł Glanert, Giedymin Jabłoński, Stefan Kinaszewski, Jerzy Kośnik, Małgorzata Lewandowska
dokumentacja filmowa / Anna Maria Mydlarska, Piotr Tomaszkiewicz
scenografia, animacje i oprawa graficzna / Mirosław Miłogrodzki
redakcja / Katarzyna Żelazek
tłumaczenie na język angielski / Miłosz Wojtyna
promocja / Joanna Czauderna-Szreter